Μπερνάρ-Μαρί Κολτές

Ένα υπόστεγο στην δύση

Υπήρχε, στις όχθες του ποταμού Χάντσον, δυτικά του Μανχάταν μια μεγάλη αποθήκη, που ανήκε στα παλιά ντόκα. Το λιμάνι της Νέας Υόρκης είχε από καιρό μεταφερθεί στο Μπρούκλυν, και το υπόστεγο αυτό ήταν, μαζί με άλλα, αχρησιμοποίητο και άχρηστο στη κίνηση του λιμανιού.

Το 1983, ο δήμαρχος της Νέας Υόρκης, ακολουθώντας ένα πλάνο ασφάλειας και ηθικής, έβαλε να περιφράξουν αυτό το υπόστεγο με μεγάλους ξύλινους πασσάλους. Βάλανε μάλιστα και φυλακές με σκύλους. Ένα χρόνο αργότερα, ξηλώθηκε και σήμερα δεν απομένει παρά μια αποβάθρα που προχωρά προς την θάλασσα πάνω σε πασσάλους.

Ένιωσα τη ανάγκη να γράψω ένα θεατρικό έργο έτσι όπως κτίζουμε μια αποθήκη, οικοδομώντας δηλαδή μια υποδομή, από τα θεμέλια ως την στέγη, προτού να γνωρίζω τι ακριβώς θα παρεμβαλλόταν ανάμεσά τους, να χώρο ευρύ και κινητό, μια φόρμα αρκετά στερεή ώστε να μπορεί να περιέχει και άλλες φόρμες.

Ελάχιστοι χώροι  σου προσφέρουν, όπως αυτό το υπόστεγο που χάθηκε, το αίσθημα ότι μπορούν να στεγάσουν οτιδήποτε –μ’ αυτό θέλω να πω οποιοδήποτε γεγονός, αδιανόητου αλλού. Και τότε βέβαια, είχα σαν πρώτη ιδέα, να βάλλω δυο πρόσωπα να συναντηθούν, πρόσωπα που δεν είχαν κανένα λόγο να συναντηθούν , πουθενά και ποτέ. Και έτσι γεννήθηκαν ο Κος και ο Αμπάντ.

Μου συμβαίνει μερικές φορές, όταν βρίσκομαι με κάποιον, του οποίου τίποτα, και εννοώ: τίποτα- πέρα από το γεγονός οι τρώει, κοιμάται και περπατά – δε μοιάζει  μ’ ενός αλλού, μου συμβαίνει να σκεφτώ: και αν τους γνώριζα τον έναν στον άλλο, τι θα γινόταν; Στην ζωή, βέβαια τίποτε δεν θα γινόταν: τα σκυλιά συνηθίζουν μια χαρά τους ανθρώπους δίχως να αποσβολώνονται καθημερινά με τις διάφορες. Χρειάζονται συνθήκες, γεγονότα ή χώροι πολύ συγκεκριμένοι που θα τους υποχρεώσουν να κοιταχθούν και να μιλήσουν.  Ο πόλεμος, η φυλακή είναι συγκεκριμένα, υποθέτω. Εκείνο το υπόστεγο επίσης, η σκηνή ενός θεάτρου, οπωσδήποτε .

Στη πραγματικότητά, ήταν σαν να έφερα αντιμέτωπα σ’ αυτό το έργο, ένα πρόσωπο από την παιδική μου ηλικία και ένα πρόσωπο από την ηλικία μου. Καθώς αναλογιζόμουνα  τον κόσμο της παιδικής μου ηλικίας – ένα κόσμο στρατιωτικής αστικής τάξης της γαλλικής επαρχίας – κι εκείνον της εφηβείας μου – που οπουδήποτε δεν ήταν ούτε αστικός, ούτε στρατιωτικός, ούτε επαρχιακός, μήτε γαλλικός – φανταζόμουν εκ των προτέρων, ότι αν τα γνώριζα το ένα στο άλλο, θα κοιτάζονταν αμήχανα, θα αντάλλαζαν ευγενικά μια τυπική χειραψία και θ αποχωρίζονταν αμέσως χωρίς να συμβεί τίποτε, το μεν με ένα πορτοφόλι του αλλού, το δε άλλο σκουπίζοντας την παλάμη με το μαντήλι του. Κι ωστόσο, εφόσον διαδέχτηκαν το ΄να το άλλο στην προσωπική μου χρονολογία και, επομένως, βρέθηκαν αντιμέτωπα και κοιτάχθηκαν μεταξύ τους για πολύ, θα μπορούσαν κάλλιστα, σκέφτηκα, να το κάνουν και σε μια σκηνή του θέατρου. Και έτσι ο Κος θα χρησιμοποιήσει τον Αμπάντ για να πετύχει τον σκοπό του, και ο Αμπάντ τον Κος. Και στο μεταξύ θα πρέπει να επικοινωνήσουν, να καταλάβουν τι ακριβώς θέλει ο άλλος, και να καταλήξουν σ ’ένα είδος κοινών συμφερόντων.

Τα κίνητρα που με έσπρωχναν να γράψω αυτό το έργο ήταν τόσα πολλά που κατέληξαν να συνιστούν την πρωταρχική δυσκολία να το γράψω. Φανταστείτε ότι κάποιο πρωινό, μέσα σ’ αυτό το υπόστεγο παρευρίσκεσθε σε δυο ταυτόχρονα γεγονότα. Από την μια η μέρα που ανατέλλει με ένα τρόπο τόσο παράδοξο, τόσο αντι-φυσικό, γλιστρώντας μέσα από κάθε τρυπά της στέγης, αφήνοντας κάποια μέρη στην σκιά και μεταβάλλοντας την σκιά αυτή, σα μια σχέση, εν ολίγοις, ερωτική, ανάμεσα στο φως και σ’ ένα αντικείμενο που αντιστέκεται, και λέτε: θέλω να το αφηγηθώ αυτό. Και, ταυτόχρονα, ακούτε τον διάλογο ανάμεσα σ’ έναν  ώριμο, ανήσυχο, νευρικό άντρα, που ήρθε εκεί αναζητώντας ναρκωτικά ή κάτι άλλο, και ένα μεγαλόσωμο τύπο που την βρίσκει να τον τρομοκρατεί και που, ίσως, στο τέλος να του τη φέρει για τα καλά, και λέτε: αυτή ακριβώς την συνάντησή  θέλω να αφηγηθώ .

Και πολύ σύντομα καταλαβαίνεται ότι τα δυο γεγονότα είναι αδιαχώριστα, ότι είναι ένα και μόνο γεγονός με δυο οπτικές. Οπότε έρχεται η στιγμή που πρέπει να διαλέξετε ένα από τα δυο, ή για την ακρίβεια, μάλλον, ποια από τις ιστορίες θα προβάλλετε στην σκηνή και ποια θα γίνει σκηνικό: Και δεν είναι κατ’ ανάγκη η αυγή που θα γίνει σκηνικό .